Ao abeiro do centenario do nacemento de Fernando Euloxio Quiroga Palacios na vila de Maceda [Ourense], activamos o seu legado con traballos no semanario A Nosa Terra, no xornal La Región e tamén en La Voz de Galicia. Denantes fixeramos o propio na revista inculturada de reflexión cristián “Encrucillada”. O 21 de xaneiro de 2000, na sección “Sociedade”, o xornal de maior tirada eiquí [La Voz] dedicáballe unha páxina completa ao fillo predilecto de Maceda, que titulaba “O último Cardeal”, da man do historiador Carlos Fernández Santander. Tamén incluía unha columna de opinión da nosa autoría [que resiste ben o paso do tempo] e que imos recuperar [outra volta], xusto cando se cumpren 50 anos do seu pasamento. ¡Beizón!:

“… Na convulsa etapa republicana esbozou a imaxe dun sacerdote reflexivo, incitado -en parte- pola súa química co galeguismo cultural, atestado de católicos fervorosos. Tentouno en revistas e xornais da época. En “Logos” [publicación galeguista de pensamento cristián] escribiu os máis soados. Apoiou, animado polos sobranceiros de Nós, o Plebiscito Estatutario de 1936. Cando irracionalidade dexenerou naquela guerra, Quiroga converteuse nun decidido home de acción.

Nos anos máis duros da posguerra ensaiou -con éxito- unha política de portas abertas, que logo incrementaría en Compostela coa cadeira arcebispal dende 1949 [mesmo como prelado construtor]. Como cabeza visíbel da Igrexa galega “representaba a galeguidade, o respecto ás tradicións e a esperanza das melloras pra Galiza” [A. Fraguas]. ¿Sobredimensionado? Case ninguén se sentiu defraudado se temos en conta o contexto histórico. Viu reforzado o seu proxecto co ascenso ao cardenalato en 1953.

¿Magnificouse a súa dimensión galeguista? Publicou en galego nos anos 30 vindicando a predicación no noso idioma. Foi o primeiro cardeal en toda a Historia de Galiza que oficiou unha misa en galego. Promoveu e conseguiu que a liturxia se puidese empregar en galego dende xaneiro de 1969. Dende que rematou a IV sesión do Concilio Vaticano II, converteuse “nun dos cardeais máis abertos e dialogantes e tivo unha pastoral de preocupación intensa por Galiza” [F. Carballo].

¿Foi Quiroga Palacios un factor de transformación ou reforzou o sistema ditatorial vixente? Dentro das regras coas que se podía xogar no nacional-catolicismo, moveuse; con moito tacto, mais moveuse [entrevistouse con relevantes exiliados]. Conseguiu a conmutación de penas e “gracias singulares” a presos políticos. Nas alocucións políticas, en resposta ao xefe do Estado [Franco], deixou caer demandas pra Galiza, que se trocaron en esixencias nas últimas homilías. Foi clave na Historia da Igrexa galega do século XX. Dende o Concilio cambiou a súa mentalidade. Estivo máis comprensivo coas correntes contemporáneas e coa súa realidade cotián. ¿Por que bispos de orixe galega, cregos progres, ex curas comprometidos co Noso País, galeguistas históricos, intelectuais, políticos e historiadores actuais na órbita do nacionalismo, viron sempre a figura do Cardeal Quiroga Palacios cunha profunda consideración e recoñecemento?”